CERITA RAKYAT 2 KLS 7 SEM 1 2122

 Cerita Rakyat 

Assalamu'alaikum para siswa kelas VII...muga-muga pinaringan seahat kabeh y...

Materi ing minggu iki isih babagan cerita rakyat, mengkone tuladha wacan ing ngisor iki diwaos banjur diayahi pitakonan kang ana magayutan karo wacan!!

DIAYAHI ANA ING BUKU TUGAS, SESUK PTM DIKUMPULAKE!

Panjurung ( Motivasi ) DIWAOS!!

  Ayo  padha  nyinau  cerita  rakyat saka Temanggung. Crita rakyat kang sumebar saindhenging Kabupaten Temanggung iku minangka aset lan khazanah budaya. Tuladhane: Pitik Cemani, dumadine desa Kandangan, Sumur Blandung, Curug Suradipa, Posong lan isih akeh maneh liyane. Crita rakyat sumbere ora cetha, mung asipat lesan utawa lumantar tutur saka critane wiwit leluhur jaman biyen. Mula bener lan orane ora usah diperkarake. Kita  wajib syukur  marang  Gusti Allah sing wis  maringi  kanugrahan wujud crita rakyat mligine ing Tlatah Temanggung, amargi iki minangka aset lan khazanah budaya ing Kabupaten Temanggung.

 

MATERI PASINAON (DICATHET ING BUKU TUGAS)

Dongeng mujudake crita tradisonal utawa crita kang dicritakake lumantar tutur saka leluhur (nenek moyang).

Dongeng kaperang dadi 7, yaiku:

1.      Legenda yaiku crita rakyat saemper mite, nanging kang diceritakake manungsa kang nduweni kasekten/kaluwihan lan umume gegayutan karo dumadine papan panggonan.

2.      Mite yaiku dongeng kang nyritakake babagan gaib kaya dene crita bab dewa, peri lan sapiturute.

3.      Sage yaiku crita dongeng babagan kepahlawanan, kadigdayan lan kasekten kayadene crita dongeng kasektene Patih Gajah Mada.

4.      Fabel yaiku dongeng paragane kewan  kang bisa wicara kaya-kaya duweni watak kayadene manungsa.

5.      Crita jenaka yaiku crita kang mekar ngrembaka sjroning bebrayan agung (masyarakat) asifat geguyon (komedi) kang bisa nuwuhake rasa seneng lan lucu.

6.      Crita panglipur yaiku cerita kang padatan duweni ancas tujuwan kanggo nglipur marang para tamu ing sajroning pasewakan utawa pasamuwan,  lan kang menehi carita biasane wong kang pinter ing babagan carita kayadene dhalang ing pagelaran wayang.

7.      Crita perumpamaan yaiku dongeng kang isine kiasan/ibarat , pitutur luhur asipat paring panggulawenthah. Tuladhane Crita “Wong sugih nanging pelit”

 

PITIK CEMANI

 

Miturut critane, sajatine anane pitik cemani kuwi ora disengaja. Sadurunge laire kutha Temanggung, ana pertapa sakti sing jenenge Ki Ageng Makukuhan. Ki Ageng seneng banget karo pitik sing rupane ireng kabeh, mung  cangkeme sing warnane putih. Sing duwe pitik kuwi mung Ki Ageng Makukuhan pertapa sing ngembara nganti tekan ngendi-endi banjur bali menyang desa kelairane yaiku Desa Kedu lan netep ing desa kuwi amarga kepengin ngilangi utawa nyuluhake warga Desa Kedu supaya adoh saka dhukun lan adoh saka santhet.  Anggone Ki Ageng Makukuhan oleh pitik kuwi amarga dheweke sregep tapa lan tirakatan saben wayah wengi. Nalika mangsane wong-wong padha turu bengi, Ki Ageng Makukuhan malah ngakehi melek ing wayah wengi.

Ki Ageng Makukuhan ing dhaerah Kedu wis duwe jeneng  amarga dheweke duwe watak kang welas asih, lan luhur budi pekertine. Ki Ageng yen dijaluki tulung karo wong-wong ora tau njaluk upah utawa balesan. Ki Ageng wis wanti-wanti warga yen menehi pitulungan kuwi aja padha njaluk balesan, nanging warga desa padha ora nggubris ngendikane Ki Ageng.

Saben dinane Ki Ageng nindakake sholat, ora nate telat lan dadi panutane warga desa ing kana. Saben malem Jemuwah Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat ana dhaerah Kedu sing isih akeh kuburan keramat. Nalika Ki Ageng Makukuhan semedi ing kuburan keramat sing biasane, Ki Ageng diwenehi wangsit yen dikongkon ngobati penyakit anak Panembahan Harga Pikukuh sing jenenge Lintang Katon nganggo pitik sing diduweni kuwi. Ki Ageng Makukuhan lan Ki Ageng ora oleh ninggalake omahe Harga Pikukuh yen Lintang Katon durung mari. Banjur Ki Ageng mangkat menyang omahe Panembahan Pikukuh. Satekane kana lan kepethuk Lintang Katon. Mbuh kepiye carane Ki Ageng nambani Lintang Katon, wusanane penyakit sing diduweni anak siji-sijine Panembahan Harga Pikukuh mari. Nanging ana pertapa sing budine elek sing jenenge Ki Darjo sengit karo Ki Ageng amarga Ki Ageng wis nambani santhet sing dikirim kanggo Lintang Katon.

Ki Darjo ngrasa yen dheweke disaingi lan dheweke wis ditinggalake dening para warga amarga warga wis ora tau njaluk pitulungan marang Ki Darjo. Ki Darjo sambat amarga warga kene ora ngelingi biyen yen ana wong lara, para warga ing desa kene padha njaluk tulung karo Ki Darjo, nanging saiki warga wis nglalekake budine Ki Darjo. Amarga sekti lan ngerti apa kerepe Ki Darjo kang elek, Ki Ageng banjur lunga tapa ing makam keramat sing biasane. Banjur Ki Ageng entuk wangsit yen kon ngawenake pitik sing diduweni karo pitik sing warnane ireng kabeh supaya bisa gawe tamba lara. Ing pertapane Ki Darjo, dheweke nduweni pikiran yen arep mateni Ki Ageng Makukuhan, banjur Ki Darjo ngirim lelembut kanggo nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ana ing pertapane Ki Ageng, lelembut kuwi mau banjur nyerang lan mateni Ki Ageng Makukuhan. Ki Darjo banjur lega atine amarga dheweke wis ora krasa disaingi meneh. Banjur Ki Darjo nyolong pitike Ki Ageng lan dikurung ana ing pertapane supaya ora bisa nilikki warga desa meneh.

Esuke murid Ki Ageng Makukuhan nalika nilikki makam ibune amarga arep ngirim donga, nemokake Ki Ageng Makukuhan ngglethak ana ing salah sijine pakuburan ing kono. Dheweke banjur ngerti yen Ki Ageng Makukuhan wis ora ana. Muride Ki Ageng sing jenenge Sela Amba banjur nggawa mayite Ki Ageng manggon ing omah sadurunge dikubur. Sawise tekan omah, banjur mayite Ki Ageng dikuburake ana ing pakuburan keramat. Ragane Ki Ageng mlebu ana ing pitik sing dicolong Ki Darja banjur ngilang lan ragane Ki Ageng nggawa pitik mau ing omahe. Ki Darja marani pitik ning omahe Sela Amba banjur pitik kuwi arep dijaluk peksa, nanging ditanggepi karo Sela Amba. Banjur ing kono Sela Amba perang karo Ki Darjo. Amarga Sela duwe kesaktian sing diwenehi Ki Ageng Makukuhan, dheweke menang nglawan Ki Darjo. Ki Darjo banjur mati.

Sawise perang uripe warga kampung tentrem amarga ora ana santhet saka Ki Darjo meneh. Sabubare kuwi Sela Amba entuk impen-impen saka Ki Ageng Makukuhan supaya ngawenake pitike karo pitik sing wernane cemeng kabeh tanpa warna liyane. Banjur dheweke bali saka omahe Ki Ageng Makukuhan menyang kampung ing desane(Kedu) kanggo nyanggupi impen-impenene. Banjur pitik ireng sing diduweni Ki Ageng mau dikawenake karo pitik ireng biasa, nanging kasile malah dadi pitik sing warnane ireng total lan beda karo babone. Dadine Pitik Kedu warnane ireng , cangkeme putih. Nanging amarga saiki warnane ireng total terus dijenengi Pitik Cemani.

Banjur pitik sing warnane ireng senengane Ki Ageng Makukuhan didadekke lambang kesehatan ing dhaerah Kedu. Nalika Ki Ageng Makukuhan tinggal, banjur digawekake makam sing diajeni masyarakat Kedu. Wiwit cangkem, wulu, sikil, taji, nganti cengger wernane ireng kabeh. Yen disembelih daginge warnane ireng,semono uga balunge. Iki sing diarani Pitik Cemani sing asale saka Kedu Temanggung. Pitik ireng sing dijenengi pitik Kedu iki biasane digunakke kanggo upacara ritual. Upamane upacara pelarungan, ruwatan, lan kanggo mbangun gedhung utawa pabrik. Ora mung kuwi paedahe pitik cemani. Pitik cemani biasane digunakake kanggo syarat gawe ngobati wong lara. Yaiku kanggo ngobati lara kang aneh utawa lara jero. Kadhang kala uga kanggo ngobati lara sing disebabake santhet.

 

Sumber : http://sastra-jawa007.blogspot.com/2009/05/pitik-cemani.html

diakses Senin,  16 Juni 2014 pukul  17.00 WIB

Mesthine kowe wis bisa ngerti pokok-pokok isine crita kasebut. saiki tulisen pokok-pokok isine crita rakyat kasebut ING BUKU TUGAS!