PELING :
Tembang Kinanthi kalebu jinise tembang
macapat. Tembang Macapat nduweni paugeran guru gatra, guru wilangan lan guru
lagu.
Tegese guru gatra, guru wilangan lan guru
lagu, yaiku.
a.
Guru gatra
yaiku cacahing larik saben sapada (satu
bait)
Guru gatra
tembang Kinanthi yaiku ana 6 gatra
b.
Guru
wilangan yaiku cacahing wanda (suku kata)
saben sagatra (satu larik).
Guru wilangan
tembang Kinanthi yaiku 8, 8, 8, 8,8, 8. Gatra kapisan dumadi saka 8 wanda,
gatra kapindho dumadi saka 8 wanda, lan gatra-gatra sabanjure uga mengkono
c.
Guru lagu
yaiku tibaning aksara swara ing pungkasan gatra
Guru lagu
tembang Kinanthi yaiku u, i, a, i, a,i. Tegese gatra kapisan kudu dipungkasi
ngganggo swara urip (huruf vokal) “u”,
gatra kapindho dipungkasi swara “i”, lan gatra-gatra sabanjure uga kaya
mengkono.
Watake tembang Kinanthi yaiku awatak prihatin, getun, keduwung, sedhih. Cocog kanggo menehi pitutur utawa nglairake
rasa tresna.
Wulang
Reh utawa Serat Wulangreh yaiku kasusastran awujud tembang macapat yasan Sri Susuhunan Pakubuwana IV, Raja Surakarta, kang
wiyos nalika surya 2 September 1768. panjenengane jumeneng wiwit 29 November 1788 nganti tekan sedane surya 1 Oktober 1820.
Wulang ateges pitutur, Reh ateges
warna-warna. Wulangreh ateges piwulang kang isine pitutur warna-warna.
01
Padha
gulangen ing kalbu
Ing sasmita amrih lantip
Aja pijer mangan nendra
Ing kaprawiran den kesthi
Pesunen sariranira
Sudanen
dhahar lan guling
02
Dadia
lakunireku
Cegah
dhahar lawan guling
Lan
aja asukan-sukan
Anganggoa
sawatawis
Ala
watake wong suka
Nyuda
prayitnaning batin
03
Yen
wis tinitah wong agung
Aja
sira nggunggung dhiri
Aja
raket lan wong ala
Kang
ala lakunireki
Nora
wurung ngajak-ajak
Satemah anenulari
04
Nadyan
asor wijilipun
Yen
kalakuane becik
Utawa
sugih carita
Carita
kang dadi misil
Iku
pantes raketana
Darapon mundhak kang budi
05
Yen
wong anom pan wis tamtu
Manut
marang kang ngadhepi
Yen
kang ngadhep akeh bangsat
Datan
wurung bisa juti
Yen
kang ngadhep keh durjana
Nora
wurung bisa maling
11
Mulane
wong anom iku
Becik
ingkang ataberi
Jejagongan
lan wong tuwa
Ingkang
sugih kojah ugi
Kojah
iku warna-warna
Ana
ala ana becik
12
Ingkang
becik kojahipun
Sira
anggoa kang pasthi
Ingkang
ala singgahana
Aja
sira anglakoni
Lan
den awas wong akojah
Iya
ing mangsa puniki
13
Akeh
wong kang sugih wuwus
Nanging
den sampar pakolih
Among
badane priyangga
Kang
den pakolihken ugi
Panasthene kang den umbar
Tan
na nganggo sawatawis
06
Sanajan
ta nora milu
Pasthi
wruh solahe maling
Kaya
mangkono sabarang
Panggawe
ala puniki
Sok
weruha nuli bisa
Yeku panuntuning
eblis
07
Panggawe
becik puniku
Gampang
yen wus den lakoni
Angel
yen durung kalakyan
Aras-arasen
nglakoni
Tur
iku den lakonana
Mupangati badaneki
08
Lan
wong anom-anom iku
Kang
kanggo ing mangsa iki
Andhap asor dipunsimpar
Umbag
gumunggung ing dhiri
Obrol
umuk kang den gulang
Kumenthus lawan kumaki
09
Sapa
sira sapa ingsun
Angalunyat sarta edir
Iku lalabete uga
Nonoman
adoh wong becik
Emoh
angrungu carita
Carita
ala lan becik
10
Carita
pan wus kalaku
Panggawe
ala lan becik
Tindak
bener lan kang ora
Kalebu
jro cariteki
Mulane
aran carita
Kabeh-kabeh
den kawruhi
14
Aja
na wong bisa tutur
Ngemungna ingsun pribadi
Aja
na kang amamadha
Angrasa pinter pribadi
Iku
setan nunjang-nunjang
Tan
pantes dipunpareki
15
Sikakna den kaya asu
Yen
wong kang mengkono ugi
Dahwen open ora layak
Yen
sira sandhingan linggih
Nora
wurung katularan
Becik
singkiranan ugi
16
Poma-poma wekas ingsun
Mring
kang maca layang iki
Lair
batin den estokna
Saunine layang iki
Lan
den bekti mring wong tuwa
Ing
lair prapta ing batin
A.
Ayo
tembung-tembung sing kacethak kandel ing tembang Kinanthi ing dhuwur golekna
tegese!
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
0 Comments